Dominik Wilczewski - Litwa po litewsku

Historia Litwy to nie tylko unia lubelska, wspólna walka o Grunwald, "Pan Tadeusz" oraz obowiązkowe zwiedzanie Ostrej Bramy i cmentarza na Rossie. Dominik Wilczewski snuje wciągającą opowieść o splocie przeszłości Litwy z jej współczesnością.

Litwini wiele razy upadali, bywali pionkami w grze wielkich mocarstw - i znów powstawali, wiedzeni nadzieją na przetrwanie narodu, tożsamości, języka i kultury. Własnym wysiłkiem wyciągnęli swoje państwo z historycznego niebytu, zbudowali Litwę na własnych zasadach.

"Litwa po litewsku" to wnikliwa i pasjonująca rekonstrukcja historii, opis relacji polsko-białorusko-litewskich. Wilczewski pyta litewskich historyków i socjologów o stosunek do powstania styczniowego i innych - z polskiej perspektywy - kluczowych wydarzeń, przedstawia najważniejszych dla historii Litwy działaczy społecznych i polityków i z ciekawością szuka odpowiedzi na pytania, które trapią dziś samych Litwinów.

"Mieszkając w Wilnie przez cztery lata, często słyszałem narzekania znajomych Litwinów na to, że Polacy w ich kraju ciągle chcą widzieć tylko Wilno, i to tylko wraz z fragmentami związanymi z polskością. Kowno? Kłajpeda? Nie istnieją. Współczesna kultura i sztuka? Podobnie. I nie chodziło im o to, żeby część wspólnej przeszłości wyrzucić na śmietnik. Nic z tych rzeczy. Sugerowali tylko, żebyśmy w końcu zobaczyli Litwę litewską, nie tylko sentymentalno-romantyczną. Myślę, że wielu z moich rozmówców byłoby zadowolonych z książki Dominika Wilczewskiego, bo autor opisał w niej przede wszystkim narodziny litewskiej świadomości narodowej i kształtowanie się nowoczesnej polityki. Nie unikając trudnych tematów, naszkicował obraz państwa, które choć leży blisko, jest nam kompletnie nieznane. Wszystkie rozdziały tego fresku wciągają bez reszty, są świetnie napisane i pełne ciekawych opowieści o znaczących dla Litwy postaciach. Nie słychać tutaj szelestu papieru. Słychać życie. Czasami dramatyczne".

Piotr Kępiński

[Wydawnictwo Czarne, 2024]